Chào tất cả các
em. Giọng tôi hơi bị khàn một chút, mong các em
chịu khó nghe. Tôi xin tự giới thiệu, tôi là
Richard là một bác sĩ. Tôi rất vui khi được các
giáo sư mời đến đây để chia sẻ vài suy nghĩ về
cuộc sống của mình. Hy vọng chúng sẽ cho các em
vài suy nghĩ khi theo học để trở thành nha sĩ
cũng như vài điều khác.
Từ lúc trẻ, tôi
là một sản phẩm đặc trưng của xã hội ngày nay,
một sản phẩm khá thành công mà xã hội đòi hỏi.
Hồi nhỏ tôi lớn lên trong một gia đình khá nghèo.
Tôi được những người chung quanh và môi trường
bảo rằng để hạnh phúc thì phải thành công. Và
thành công có nghĩa là giàu có. Và đời sống của
tôi gắn liền với những phương châm này.
Nên với suy nghĩ
này, tôi trở nên đặc biệt ganh đua ngay từ nhỏ.
Không những chỉ cần học giỏi ở trường, mà tôi
cần phải thành công trong mọi lãnh vực- từ các
hoạt động tập thể đến chạy đua, mọi điều. Tôi
cần phải đoạt được cúp, phải được giải, giải
quốc gia, và mọi thứ. Tôi rất ganh đua. Tôi vào
trường y và trở thành bác sĩ. Chắc một số các em
biết rằng trong ngành y, giải phẫu mắt là một
trong những chuyên khoa khó vào nhất. Tôi cũng
vào được và được học bổng nghiên cứu của NUS
phát triển tia laser để chữa bệnh mắt. Khi
nghiên cứu tôi lấy được hai bằng sáng chế - một
về dụng cụ y khoa và một về tia laser. Nhưng các
em có biết không, tất cả các thành tựu này cũng
không mang lại cho tôi sự giàu có. Sau khi hoàn
tất chương trình với Bộ Y Tế, tôi thấy rằng theo
đuổi ngành phẫu thuật mắt mất quá nhiều thời
gian trong khi ra ngoài làm tư kiếm được nhiều
tiền hơn. Nếu các em để ý, vài năm qua, ngành
thẩm mỹ đang lên, kiếm được khối tiền. Vì vậy
tôi quyết định bỏ ngành giải phẫu mắt giữa chừng
và nhảy qua mở trung tâm giải phẫu thẩm mỹ.
Tôi làm gì với mớ
tiền dư thừa? Cuối tuần tôi tiêu khiển ra sao?
Thông thường tôi đến tụ tập tại câu lạc bộ đua
xe. Tôi sắm riêng cho tôi một chiếc xe đua.
Chúng tôi đến Sepang ở Mã Lai và đua xe. Cuộc
sống của tôi là thế đó. Với mớ tiền mặt, tôi sắm
chiếc Ferrari màu bạc đời mới. Rồi mua nhà, kiếm
đất để xây nhà nghỉ mát. Tôi đã sống cuộc đời
như thế nào? Chúng tôi nghĩ rằng cần phải hòa vô
những người giàu có, nổi tiếng. Chúng tôi bắt
đầu giao tiếp với mỹ nhân, người giàu sang và
danh tiếng, như hoa hậu thế giới hay người sáng
lập mạng internet, ăn uống ở mọi nhà hàng nổi
tiếng. Tôi đã có được mọi thứ trong cuộc sống,
đến tột đỉnh của sự nghiệp và mọi chuyện. Và đó
là tôi của một năm trước đây, lúc mà tôi nghĩ
tôi đã chế ngự được mọi thứ và đạt đến tột đỉnh
vinh quang.
Nhưng tôi lầm.
Tôi không kiểm soát được mọi chuyện. Khoảng
tháng 3 năm ngoái, đột nhiên tôi bị đau lưng.
Tôi nghĩ chắc tại tôi thường vận động mạnh. Tôi
nhờ người bạn học làm MRI để xem chắc là không
bị trật đốt sống hay thứ nào khác. Tối hôm đó,
anh ta gọi tôi và cho biết tủy sống thay đổi
trong cột sống của tôi. Tôi hỏi như thế nghĩa là
sao dù tôi biết nó có nghĩa như thế nào nhưng
không thể chấp nhận sự thật. Ngày hôm sau chúng
tôi có nhiều khám nghiệm hơn, làm PET scan, và
họ phát hiện tôi đang ở thời kỳ thứ tư của ung
thư phổi. Ung thư đã lan tới não, cột sống và
nội tạng. Nhìn vào bản CT scan, mỗi chấm đều là
nang ung thư. Và thật sự, tôi có cả chục ngàn
nang trong phổi. Tôi được cho biết, ngay cả với
hóa trị, tôi cũng chỉ còn sống được 3, 4 tháng
là tối đa. Cuộc sống tôi bị đổ nhào, dĩ nhiên
rồi, làm sao tránh khỏi? Tôi chán nản, tuyệt
vọng, tưởng rằng mình đã có mọi thứ trong tay,
đã khống chế mọi chuyện nhưng cũng tích tắc, tôi
mất tất cả.
Điều mâu thuẫn là
mọi thứ tôi có được, từ sự thành công, cúp tưởng
thưởng, xe cộ, nhà cửa..., tất cả những thứ mà
tôi nghĩ đã mang hạnh phúc đến cho tôi, thì khi
tôi mất tinh thần, tuyệt vọng, chúng không mang
đến cho tôi niềm vui nào. Tôi chẳng thể ôm chiếc
Ferrari mà ngủ. Chuyện đó không thể xảy ra.
Chúng không mang lại một sự an ủi nào trong mười
tháng cuối cùng của cuộc đời tôi. Vậy mà tôi đã
tưởng những thứ này là hạnh phúc. Không phải vậy.
Điều thật sự mang lại cho tôi niềm vui trong
mười tháng cuối cùng là tiếp xúc với người thân,
bạn bè, những người chân thành chăm sóc tôi,
cười và khóc cùng tôi. Họ có thể nhìn thấy sự
đau đớn, chịu đựng mà tôi phải trải qua. Đó mới
thật sự mang lại hạnh phúc cho tôi. Những thứ
tôi sở hữu, đáng lý ra mang lại hạnh phúc, nhưng
không. Nếu có, tôi đã cảm thấy vui khi nghĩ đến
chúng.
Các em có biết,
Tết sắp đến. Trước đây, tôi thường làm gì ? À,
thường thì tôi lái chiếc xe hào nhoáng của mình
một vòng, thăm viếng họ hàng, phô trương với bạn
bè. Tôi tưởng đó là niềm vui, thật sự vui. Nhưng
các em có nghĩ họ hàng, bạn bè tôi đang chật vật
kiếm sống làm sao có thể chia sẻ niềm vui cùng
tôi khi thấy tôi khoe khoang chiếc xe bóng loáng?
Chắc chắn là không. Họ sống khó khăn, đi xe công
cộng. Thật sự những gì tôi làm chỉ khiến họ thêm
ganh ghét, thậm chí có khi thành căm giận.
Những thứ này
chúng ta gọi là đối tượng của sự ganh tị. Tôi
khoe khoang để lấp đầy sự kiêu hãnh và cái tôi
của mình. Chúng chẳng mang lại niềm vui cho bạn
bè, người thân như tôi tưởng.
Để tôi chia sẻ
với các em một câu chuyện khác. Khi tôi bằng
tuổi các em, tôi ở khu King Edward VII. Tôi có
một người bạn khá lạ lùng đối với tôi. Cô ta tên
là Jennifer. Chúng tôi vẫn là bạn thân của nhau.
Khi chúng tôi thả bộ, nếu cô ta thấy một con ốc
sên trên đường, cô ta sẽ nhặt nó lên và đặt lại
trong thảm cỏ. Tôi thắc mắc tại sao phải làm như
thế? Tại sao phải để bẩn tay? Chỉ là một con ốc
sên. Sự thật là cô ta đã cảm được là con ốc có
thể bị đạp nát chết. Đối với tôi, nếu không
tránh đường thì đáng bị đạp nát, chỉ là luật
tiến hóa thôi. Đối ngược nhau quá, phải không?
Tôi được đào tạo
thành bác sĩ để có lòng từ tâm, sự đồng cảm.
Nhưng tôi không có. Sau khi tốt nghiệp y khoa,
tôi có làm việc ở khoa ung thư. Hàng ngày, tôi
chứng kiến cái chết tại đây. Tôi nhìn thấy tất
cả đau đớn mà bệnh nhân phải chịu đựng. Tôi thấy
tất cả các thuốc giảm đau họ cứ vài phút phải
bấm vào người. Tôi thấy họ vật lộn với hơi thở
cuối, thấy tất cả. Nhưng đó chỉ là một công việc.
Tôi đến bệnh viện mỗi ngày lấy máu, cho thuốc
nhưng bệnh nhân có "thật" đối với tôi không?
Không. Tôi chỉ làm công việc và nóng lòng về nhà
để làm việc riêng của mình. Sự đau đớn, chịu
đựng của bệnh nhân "thật" không? Không. Dĩ nhiên
là tôi biết tất cả các từ ngữ chuyên môn để mô
tả về sự đớn đau mà họ phải trải qua, nhưng thật
sự tôi không hề "cảm" được cho đến khi tôi trở
thành bệnh nhân. Mãi đến bây giờ, tôi mới thật
sự hiểu được cảm giác của họ. Nếu các em hỏi tôi,
nếu được làm lại cuộc đời, tôi có muốn thành một
người bác sĩ khác không. Tôi sẽ trả lời các em
là có. Vì bây giờ tôi mới thật sự hiểu được họ.
Tôi phải trả giá đắt cho bài học này.
Ngay khi các em
vào năm thứ nhất, bắt đầu hành trình để trở
thành nha sĩ giải phẫu, cho phép tôi thách cùng
các em hai điều:
- Thứ nhất, hiển
nhiên, tất cả các em ở đây sẽ đi làm tư. Các em
sẽ giàu có. Tôi bảo đảm với các em rằng, chỉ
trồng răng, các em kiếm được bạc ngàn, mớ tiền
không tưởng được. Và thật ra, không có gì sai
trái với thành công, giàu có. Tuyệt đối không gì
sai trái. Điều rắc rối duy nhất là nhiều người
chúng ta, như bản thân tôi, không thể chế ngự
lòng ham muốn của mình. Tại sao tôi nói như vậy?
Bởi vì càng tích lũy, càng có nhiều, tôi lại
muốn nhiều hơn. Càng ham muốn, tôi càng trở nên
mê muội. Như tôi đã đề cập trước đây, tôi muốn
sở hữu nhiều hơn, đạt tới đỉnh vinh quang như xã
hội muốn nhào nặn chúng ta. Tôi trở nên mê muội
đến nỗi mà chẳng còn việc gì thành vấn đề đối
với tôi nữa. Bệnh nhân chỉ là một nguồn lợi tức
và tôi vắt cạn từng xu từ họ. Nhiều khi chúng ta
quên đi mình cần phục vụ ai. Chúng ta lầm lạc
đến nỗi chẳng phục vụ ai cả ngoài chính mình.
Điều đó đã xảy ra với tôi. Dù là ở y hay nha
khoa, tôi có thể nói với các em ngay bây giờ
rằng, trong khi khám bệnh, đôi khi chúng ta
khuyên bệnh nhân chữa trị bệnh không hẳn có. Và
ngay cả khi không cần thiết, chúng ta cũng nói
thêm. Ngay lúc này, tôi biết ai là bạn tôi, chân
thành lo lắng cho tôi và ai chỉ muốn làm tiền
tôi bằng cách bán buôn "hy vọng" cho tôi. Chúng
ta đánh mất lương tâm vì chúng ta chỉ muốn kiếm
tiền. Tôi thách các em làm sao không để đánh mất
lương tâm mình. Tôi đã trả giá đắt cho bài học
này. Và tôi hy vọng các em sẽ không bao giờ phải
như vậy.
- Điều thứ nhì,
nhiều người trong chúng ta muốn có nhiều bệnh
nhân, dù ở bệnh viện công hay tư. Tôi có thể kể
cho các em nghe, khi tôi làm trong bệnh viện,
với chồng hồ sơ bệnh lý, tôi chỉ muốn làm cho
xong càng nhanh, càng tốt. Tôi chỉ muốn họ ra
khỏi phòng khám bệnh của tôi càng nhanh, càng
tốt vì có quá nhiều bệnh nhân. Thực tế là vậy.
Đây chỉ là một công việc, một công việc thường
nhật. Lúc đó, tôi có thật sự biết về cảm xúc của
bệnh nhân của tôi như thế nào không? Không. Sự
sợ hãi, nỗi lo âu của họ, tôi có thật sự hiểu
điều gì họ đang trải qua không? Không. Mãi cho
đến khi nó xảy ra với tôi. Tôi nghĩ rằng đây là
một lỗi lầm lớn nhất trong xã hội của chúng ta.
Chúng ta được huấn luyện để trở thành lương y,
nhưng chúng ta không đồng cảm được với bệnh nhân.
Tôi không đòi hỏi các em phải xúc động, vì như
vậy cũng không chuyên nghiệp, mà chỉ hỏi chúng
ta có thật sự cố gắng tìm hiểu nỗi đau đớn của
họ không? Phần lớn là không, tôi có thể chắc
chắn như vậy. Do đó, tôi thách các em hãy luôn
đặt mình vào cương vị của bệnh nhân.
Các em có cả
tương lai xán lạn phía trước với tất cả tài năng
và nhiệt huyết. Tôi thách đố các em, ngoài bệnh
nhân của mình, cần hiểu thêm rằng có nhiều người
ngoài kia đang thật sự đau đớn, thật sự khó khăn,
đừng nghĩ rằng chỉ có người nghèo mới phải khổ.
Điều này không đúng. Những người nghèo khó vốn
sẵn không có gì, họ dễ dàng chấp nhận. Do đó, họ
hạnh phúc hơn các em và tôi. Nhưng có nhiều
người đang đau khổ về tâm thần, thể xác, tình
cảm, vật chất... Họ có thật. Có điều chúng ta
lựa chọn làm lơ hoặc chúng ta không muốn biết
đến sự hiện hữu của họ. Do đó đừng quên, khi các
em được thành đạt, hãy với tay đến những người
cần sự giúp đỡ. Bất cứ việc gì các em làm đều có
thể mang đến sự khác biệt lớn lao cho họ. Bây
giờ tôi ở vị trí của người tiếp nhận, tôi hiểu
rõ, thấy khác biệt khi có người thật sự chăm lo,
khuyến khích mình. Nhờ vậy mà tôi vẫn có thể nói
chuyện với các em hôm nay.
Tôi xin ngưng với
lời trích trong cuốn sách có tựa đề là "Những
ngày thứ ba với Morris" rằng, "Mọi người đều
biết rằng sẽ có ngày phải chết, chúng ta ai cũng
biết như vây. Nhưng sự thật, không có ai tin. Vì
nếu tin, chúng ta đã sống khác hơn". Khi tôi
phải đối diện với cái chết, tôi lột bỏ mọi thứ,
chỉ tập trung vào điều quan trọng. Thật là trái
ngược, chỉ khi sắp chết thì mình mới biết nên
sống như thế nào. Đó là những gì tôi trải qua.
