Di dời tượng đài
Quách Thị Trang:
Cất vào lịch sử
hay khép lại lịch sử?
Dương Như Tâm
Cho đến khi dự án
xây dựng tuyến xe điện ngầm (metro) Bến Thành -
Suối Tiên được khởi công thực hiện vào trung
tuần tháng Bảy vừa rồi, và ngày 22/7 bắt đầu
chặt các hàng cây cổ thụ trước nhà hát thành phố,
người dân Sài Gòn mới biết Công trường Quách Thị
Trang trước chợ Bến Thành, trong có có tượng Anh
hùng dân tộc Trần Nguyên Hãn (?-1429) và đặc
biệt tượng nữ phật tử Quách Thị Trang (1946 –
1963) pháp danh Diệu Nghiêm, học sinh trường tư
thục Trường Sơn, là đoàn sinh Gia đình Phật tử
Minh Tâm, cũng sẽ chung số phận buộc phải di dời
nhường không gian cho dự án nhà ga số 1.
Tượng võ tướng
Trần Nguyên Hãn dự kiến sẽ được di dời và đặt ở
công viên trong Phú Lâm. Riêng tượng bán thân
phật tử Quách Thị Trang chưa biết di dời nơi đâu
nhưng theo nhiều thông tin dự kiến sẽ đặt trong…viện
bảo tàng.
Phần lớn những
người được hỏi cảm tưởng đều tỏ ra hụt hẫng lẫn
tiếc nuối. Một số khác thì cho rằng phải chi
người dân được cho góp ý trong thời gian trước
thì sẽ đỡ ngỡ ngàng và sẽ thỏa lòng hơn. Còn lại,
tất cả đều hối hả trong tâm cảnh bồi hồi, nhanh
chân đến Công trường Quách Thị Trang ghi lại
những hình ảnh cuối cùng về một nơi có đầy ắp kỷ
niệm trong hơn nửa thế kỷ qua. Với những người
con Phật ở thành phố này điều đó còn buồn hơn
gấp bội phần.
Với tượng bán
thân Quách Thị Trang, hơn những ai hết, đó còn
là niềm tự hào to lớn của thanh niên, sinh viên,
học sinh phật tử Sài Gòn thời chống lại ách kỳ
thị gia đình trị Ngô Đình Diệm. Cô đã ngã xuống
trước họng súng của bạo quyền với chiếc áo dài
trắng lấm tấm giọt máu hồng tuổi thanh xuân. Từ
nơi ngã xuống, cô đã trở thành liệt nữ và bay
bổng ngự giữa mây ngàn, hóa thành ngôi sao sáng.
Đó cũng là chất liệu lung linh nhất cho nhạc sĩ
Nguyễn Hiền liền ngay khi ấy cảm tác nên bài
nhạc bất hủ về cô “Em là vì sao sáng”. Chúng ta
hãy lắng lòng nghe lại bài hát này qua sự thể
hiện của ca sĩ Trang Mỹ Dung.
Theo wikipedia,
tượng Quách Thị Trang được dựng đúng vào ngày
tiểu tường của cô một năm sau đó với sự vận động
của Hội Học sinh sinh viên Sài Gòn do sinh viên
Vũ Quang Hùng làm Trưởng ban và lấy chính ngày
ấy tổ chức biểu tình chống tướng Nguyễn Khánh
hầu dàn cảnh, che mắt lực lượng an ninh cho anh
em dựng tượng. Hai năm sau đó, Thượng toạ Thích
Mãn Giác thay mặt Hội đồng Lưỡng viện GHPGVNTN
gắn biển đồng “Liệt Nữ Quách Thị Trang” ngay bên
dưới thân tượng. Sau năm 1975, chính phủ nước
CHXHCNVN chính thức công nhận Quách Thị Trang
liệt sĩ và nơi chị ngã xuống cũng chính thức
mang tên Công trường Quách Thị Trang” cho đến
tận bây giờ.
Nếu như từ thời
Pháp thuộc, chùa chiền, đình miếu của người Việt
bị dẹp bỏ với nhiều hình thức lý do, và nếu có
là những ngôi chùa trôi dạt sâu vào vùng xa hẻo
lánh, nhường khu trung tâm đô thị cho những tham
vọng ngang ngược của kẻ xâm lược. Mãi cho đến
thời hai chế độ tổng thống Sài Gòn thực trạng ấy
đã là di chứng. Trung tâm thành phố không có lấy
một ngôi chùa nào của những người chủ nhân đất
nước.
Vì vậy khi có
Công trường Quách Thị Trang, dường như nơi này
thay mặt cho tiếng nói u uất ấy của Phật giáo
bằng cách treo cờ Phật giáo mừng Phật đản hằng
năm cũng đồng thời tưởng nhớ Chư Thánh tử đạo
năm 1963 nghiệt ngã. Như vậy, hình ảnh tối
thiểu-tượng trưng Phật giáo ngay tại trung tâm
thành phố này từ nay cũng sẽ không còn!
Sẽ di dời
tượng vào
một ngôi chùa nào ư? Xin thưa ngay tại trung tâm
thành phố không có ngôi chùa nào và nếu có thì
không gian không xứng đáng. Đem vào công viên
23/9 như có ý kiến nêu ra ư? Xin thưa nơi đó
không vết máu và nhân chứng lịch sử ghi nhận.
Nếu trước đây cụm tượng đài Bồ tát Thích Quảng
Đức có một dự kiến xây ngay giữa ngã tư CMT8 và
Nguyễn Đình Chiểu không khả thi vì có lập luận
dự kiến bên dưới là đường hầm của tuyến Tân Sơn
Nhất vào nội đô, thì giờ đây một tượng bán thân
Quách Thị Trang nhỏ bé chiếm một khoảng không
gian khiêm nhường, không đáng kể, sẽ không ảnh
hưởng đến toàn bộ hoạt động của dự án nhà ga ga
số 1 khi xây dựng xong và đi vào hoạt động sau
này. Quan trọng nhất vì đó là nơi cô ngã xuống
cho tinh thần tuổi trẻ Sài Gòn đứng dậy, và
tất nhiên cũng chính là nơi tuổi trẻ Phật giáo
Sài Gòn gửi gắm nhiều tiếng nói xuyên thấu qua
nhiều thế hệ.
Đã có những nhận
định chua chát rằng, như vậy cơm áo, gạo tiền và
những phương tiện vật chất tiên tiến mang danh
phục vụ đời sống chính mình muôn đời vẫn có sức
mạnh riêng của nó, bất chấp hàng cây người ta
trồng nhiều thế hệ và những di tích lịch sử có
máu và nước mắt cũng của chính mình đổ xuống.
Sau Vu Lan, cụ
thể mồng Một tháng 8 Âm lịch, nhằm ngày
25/08/2014 chúng ta sẽ lại kỷ niệm ngày giỗ lần
thứ 51 năm của Quách Thị Trang, chúng ta có còn
đến trước tượng người đặt vòng hoa tưởng nhớ một
thời Bi Hùng Lực của Phật giáo Việt Nam. Sao lại
gần gũi và trùng hợp đến vậy? Chắc ở nơi xa
hương linh cô Diệu Nghiêm - Quách Thị Trang cũng
hiểu cho cõi lòng người còn sống.
Bây
giờ có còn
kịp nữa không để Phật giáo nói lên tiếng nói của
mình trước một di tích sắp biến mất giữa lòng
thành phố, cũng là giữa trái tim mọi người!
Dương Như Tâm
Em Là Vì Sao Sáng - Đức Quảng
|