Thưở nhỏ, tôi
thường cùng chúng bạn đi xem những trận ‘đá gà
cá độ’ do người lớn tổ chức. Những chú gà chọi
được trang bị những cái móng sắt để có thể hạ
gục đối phương bằng cách đau đớn nhất. Người ta
chia ra thành hai nhóm để cổ vũ cho hai chú gà
chọi nhau, người ta vui sướng hò hét khi hai chú
gà tung ra những đoàn quyết tử cày xới da thịt
nhau (dù rằng những chú gà không hề thù hận gì
nhau)… Và cuối cùng, một trong hai chú gà thua
trận, có khi tả tơi lông lá, có khi gục chết bên
vũng máu của mình, đó cũng là lúc thiên hạ kết
thúc một trận hả hê…
Sử sách truyền
rằng, sau khi chinh phạt Kalinga bằng cuộc chiến
đẫm máu và hung tàn nhất trong thời gian trị vì
của mình, khi khói lửa cuộc chiến chưa tan,
tiếng gươm đao vừa dứt; Aśoka cỡi ngựa dạo quanh
một vòng chiến trường để tận mắt chứng kiến
chiến công oanh liệt của mình, và trong mắt ông
Kalinga bấy giờ chỉ còn là những căn nhà cháy
rụi, xác người vương vãi khắp nơi, cô nhi quả
phụ khóc than đi tìm xác người thân vừa mất,
chiến tượng binh mã gục đầu bên những xác chết,
tử khí oan hồn bao quanh chiến địa, v.v. Aśoka
đau đớn thốt lên rằng “Ta đã làm gì thế này!”,
rồi thề vứt bỏ đao kiếm, sám hối những bạo tàn
do chính mình gây ra. Aśoka giã từ chinh chiến
với nỗi thống khổ của người thắng trận trong
phút giây bi hùng như vậy! Cũng kể từ đó, Aśoka
từ một bạo chúa (Chandashoka) dần chuyển hóa trở
thành vị minh quân hộ pháp (Dharmashoka) trong
lịch sử Phật giáo Ấn Độ.
Dường như tôi và
bạn đã đôi lần biến thành những chú ‘gà chọi’,
hay trở thành những ‘chiến binh’ trong những
cuộc chơi của kẻ khác? Khi đã lâm vào cái vòng
lẩn quẩn hơn - thua, dù thắng hay bại, cả hai
đều mang thương tích trên người hay đâu đó
trong tâm hồn. Kẻ thắng bị oán ghét - người
thua ôm hận thù, đã là chuyện của muôn đời. Vậy
tại sao chúng ta không tỉnh thức thoát khỏi thân
phận những con ‘gà chọi’ đang mua vui cho kẻ
khác? Tại sao chúng ta không dừng lại trước khi
tiếp tục làm tổn thương cho nhau? Và tại sao
chúng ta không tự làm một Aśoka cho chính cuộc
đời mình?
Mến tặng những
người bạn của tôi câu Pháp cú 201 thay cho lời
khuyên ‘Hãy dừng lại!’:
“Chiến thắng sinh
thù oán,
Thất bại chịu khổ
đau.
Sống tịch tịnh an
lạc,
Bỏ thắng bại phía
sau…”
(Jayam veram
pasavati
dukkham seti
parajito
upasanto sukham
seti
hitva
jayaparajayam.)
North Carolina,
những ngày cuối Thu 2016
LÊ BÍCH SƠN
Một đoạn video trong phim
Aśoka do Ấn
Độ sản xuất năm 2001 (Nguồn: Youtube)
